WARSZTATY BIBLIOTEKARSKIE NUMER 3-4(31/32), GRUDZIEŃ 2009
Serwis BPP | Warsztaty Bibliotekarskie | 2009 nr 3-4 | Osobliwości świata ... Sylwia Kubicka |
||
| Osobliwości świata przyrody - pingwiny. Scenariusz zajęć z wykorzystaniem multimediów dla klas gimnazjalnych | ||
Cel ogólny: Cele szczegółowe: Metody: Formy: Środki dydaktyczne:
Przebieg: 1. Na dzisiejszych zajęciach porozmawiamy sobie na temat jednych z najbardziej "dziwnych" ptaków na świecie. 2. Rozdanie kart pracy: Wymień przynajmniej 3 cechy świadczące o przynależności pingwinów do ptaków ....................................................... ....................................................... ........................................................ (grupy 2 - osobowe) Dlaczego pingwiny są "dziwnymi" ptakami? - wymień przynajmniej 3 cechy ....................................................... ....................................................... ....................................................... (grupy 2 - osobowe) 3. Nauczyciel bibliotekarz omawia cechy charakterystyczne dla pingwinów, świadczące o ich odmienności w świecie ptaków 4. Następnie nauczyciel omawia poszczególne gatunki pingwinów, dzieląc je ze względu na miejsce ich przebywania - Pingwin cesarski Jest to najwyższy i najcięższy ptak z żyjących gatunków pingwinów. Rozmiary i upierzenie obu płci są podobne; wzrost wynosi ok. 122 cm, a waga 22- 37 kg. Części grzbietowe koloru czarnego, nakreślone białym brzuchem, bladożółtą piersią i żółtopomarańczowymi plamami w okolicach uszu. Jak każdy pingwin, jest nielotny, a opływowy kształt ciała oraz spłaszczone i utwardzone jak płetwy skrzydła pozwalają mu na prowadzenie morskiego stylu życia. Odżywia się głównie skorupiakami (np. kryl), rybami i głowonogami (np. kałamarnicami). Przy polowaniu może pozostać pod wodą do 18 minut i zanurkować na głębokość 535 m. Jest to możliwe dzięki kilku adaptacjom: nietypowej strukturze hemoglobiny pozwalającej na funkcjonowanie z niską zawartością tlenu, solidnych kościom zmniejszającym ryzyko barotraumy oraz zdolności do redukcji metabolizmu i wstrzymania funkcjonowania organów, które nie są niezbędne do życia. Żyją w ogromnych koloniach. Pingwiny cesarskie znane są szczególnie z pasma wędrówek odbywanych corocznie przez dorosłe okazy w celu przeżycia okresu godowego i wyżywienia potomstwa. Jako jedyny gatunek pingwinów odbywają lęgi w czasie antarktycznej zimy; przemierzają 50- 120 km pokrywy lodowej aby dołączyć do kolonii lęgowych, które mogą liczyć tysiące osobników. Samica składa pojedyncze jajo, wysiadywane przez samca, podczas gdy sama powraca na żer do oceanu. Następnie rodzice wymieniają się rolami pomiędzy wyruszaniem na żer a opieką nad pisklęciem. Długość życia wynosi średnio 20 lat na wolności, choć zanotowano okazy żyjące do 50 lat. Populację szacuje się na 270 - 350 tys. osobników. Nie budują gniazd. - Pingwin królewski Wśród pingwinów drugi pod względem wielkości (po pingwinie cesarskim). Między płciami nie ma różnic w ubarwieniu. Upierzenie na szyi i barkach jasnoszare, na grzbiecie ciemnoszare z granatowym połyskiem. Policzki i gardło pomarańczowe, brzuch biały. Boki dzioba różowe, pozostałe części czarne. Pisklęta są brązowe, czasami bladopomarańczowe aż do pierzenia. Długość ciała ok. 90 cm (z ogonem), masa ciała ok. 11 - 15 kg; samce nieco większe od samic. Żywią się rybami, krylem, morskimi skorupiakami i kałamarnicami. Zdobywają pożywienie nurkując, z reguły na 150 - 300 m (maksymalna zarejestrowana głębokość - 500 m). Żyją w ogromnych koloniach - (do kilkudziesięciu tysięcy par). Samica składa 1 jajo raz na 2 lata (często 2 lęgi w przeciągu 3 lat). Część ptaków składa jajo wcześniej, w listopadzie (pisklęta wykluwają się w styczniu), a część później, w styczniu (pisklęta wykluwają się w marcu). Jajo waży ok. 310 g. Jajo jest wysiadywane na zmianę przez samca i samicę przez ok. 55 dni. Rodzice trzymają jajo na stopach i przykrywają fałdą brzuszną. Zmieniają się co 6 - 18 dni; to z nich, które nie wysiaduje, płynie żerować. Po wykluciu pisklęta są jeszcze trzymane na stopach rodziców przez 30 - 40 dni, aż wykształcą puch i będą zdolne regulować temperaturę ciała. Młode pozostają w kolonii przez całą zimę, gromadząc się w szkółki. W tym czasie rodzice polują, tylko od czasu do czasu karmiąc pisklęta. Przerwy między karmieniami dochodzą do 3 miesięcy, w tym czasie młode tracą do 50% masy ciała. Zdrowe pisklęta są zdolne przeżyć 5 miesięcy bez pokarmu. Pierzenie odbywa się następnego lata (okres tworzenia piór trwa od 14 do 16 miesięcy). Młode osiągają dojrzałość płciową po 3 latach. Nie budują gniazd. Tworzą ogromne kolonie, które najczęściej są tworzone na delikatnie pochylonych plażach. - Pingwin Adeli (białooki) Został nazwany od imienia żony francuskiego odkrywcy Daumonta d'Urville'a. Ma około od 60 do 75cm wysokości. Jest czarny z białym brzuchem i dolną stroną skrzydeł. Nogi ma różowoszare, a oczy są czarne z białym pierścieniem dookoła. Waży około 5kg. Gdy pingwiny te biegną lub ślizgają się na brzuchu, poruszają się szybciej niż człowiek. Nie są zagrożone wyginięciem, chociaż w pobliżu baz naukowych ich cykl rozwojowy bywa zakłócany. - Pingwin antarktyczny (maskowy) Występuje na półwyspach Antarktydy i Południowych Szetlandów, Sandwich, Bouvet, czasami spotykany jest dalej na północ.Średniej wielkości pingwin z charakterystycznym wzorem na głowie przypominającym maskę. Wierzch ciała czarny, spód głowy i przód biały z wąskim "policyjnym" paskiem. Nieopierzony, krótki dziób, ogon długi. Rozmiar 76 cm. Morskie wybrzeża. Pingwiny to typowo morskie ptaki. Wodne organizmy stanowią ich jedyne źródło pożywienia. Są świetnymi pływakami, odpoczywają na skalistym lub pokrytym lodem lądzie. Lęgi prowadzą na pustych, skalistych wybrzeżach. Gromadzą się licznie na dogodnych przybrzeżnych obszarach, praktycznie niespotykane pojedynczo. Para pingwinów maskowych buduje na ziemi osobliwe gniazdo z materiałów dostępnych na bezludnych antarktycznych wybrzeżach. Oboje partnerów zbierają do budowy gniazda kamienie. Zaobserwowano, że nierzadko kamienie są podkradane sąsiadom. Samica składa jedno, a czasem dwa jaja. Niekiedy parze pingwinów maskowych udaje się wychować oba, a czasem tylko jedno młode. Ptaki te, jak wielu przedstawicieli swej rodziny, wyspecjalizowały się w poszukiwaniu niewielkich morskich bezkręgowców, które w chłodnych wodach występują bardzo obficie. Organizmy te występują gromadnie, często w ogromnych ilościach w głębszych, chłodnych wodach oceanu. Pingwiny w poszukiwaniu zdobyczy potrafią długo nurkować. Pingwiny maskowe - to wytrwali łowcy, pożywienia szukają kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt kilometrów od brzegu. - Pingwin białobrewy Jest to duży nielotny ptak wodny z rodziny pingwinów, zamieszkujący chłodne oceany półkuli południowej. Gnieździ się na Półwyspie Antarktycznym, Falklandach, Południowej Georgii, Wyspach Kergulena, Orkadach Południowych, Macquarie, Wyspach Crozeta, Wyspach Księcia Edwarda i na Sandwich Południowym. Wierzch ciała, głowa, szyja i wierzch skrzydeł ma czarne, reszta ciała jest biała. Nad okiem charakterystyczna biała plama. Dziób i nogi czerwone. Jego długość ciała wynosi ok. 80 cm (z ogonem), 5. Następnie nauczyciel pokazuje największego drapieżnika, który zagraża pingwinom - lamparta morskiego. - Lampart morski Jest to gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, mający sławę okrutnego drapieżcy. Jego nazwa pochodzi od cętkowanej sierści (znane są dwie formy barwne lamparta morskiego, z których pierwsza ma szaro lub czarno ubarwiony grzbiet, spodnią część ciała jasnoszarą, druga ubarwiona szaro z czarnymi cętkami). Może mierzyć nawet 3,6 m i ważyć 500 kg (370-500 kg u samic i 270-330 kg u samców). Jego sierść nie ma podściółki puchowej i jest rzadka. Głowa jest dłuższa niż u innych fok. Zamieszkuje wody Antarktyki. Żywi się najczęściej młodymi pingwinami, jako jedyna foka żywi się też innymi fokami, a ryby są tylko uzupełnieniem jego diety. Jest zdumiewająco szybki i zwinny. Jest świetnie przystosowany do polowania, ma kły i siekacze ukształtowane do chwytania i rozdzierania zdobyczy, a zęby trzonowe dobre do przytrzymywania i cięcia ze względu na ich ostre krawędzie; trzonowce mają też zazębiające się guzki służące do odcedzania kryla. Żyje samotniczo, oprócz okresu rozrodu, kiedy tworzy stada. 6. Następnie nauczyciel bibliotekarz omawia inne gatunki pingwinów.
- Pingwin złotoczuby Jest to gatunek ptaka z rodziny pingwinów, występującego na Antarktydzie i południowym krańcu Ameryki Południowej. Jego umaszczenie stanowi czarny grzbiet i biały brzuch. Nad oczami, po bokach głowy, znajdują się długie, żółte pióra.Średnie wymiary długość ciała - 70 cm, masa - 5 kg. Żywi się niewielkimi rybami i skorupiakami. Samice składają dwa jaja, z których po 36 dniach wylęgają się pisklęta. - Pingwin skalny (skocz skalny) Jest to gatunek ptaka z rodziny pingwinów występujący w zachodniej części oceanu Spokojnego i Indyjskiego. Posiada pomarańczowy dziób i czarno-białe upierzenie. Osiąga długość 45- 58 cm i waży od 2 do 3,4 kg, choć niektóre okazy ważą nawet 5 kg. Jego oczy mają czerwoną barwę. Ptaki te mają zróżnicowaną dietę, która składa się z: kałamarnic, ośmiornic, mięczaków, planktonu, mątw i skorupiaków. Zwykle polują w grupach na głębokości do 100 m. Ich naturalnymi wrogami są orki i lwy morskie. Gatunek został sklasyfikowany w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN jako zagrożony wyginięciem. W ciągu ostatnich trzydziestu lat jego populacja spadła o jedną trzecią.
- Pingwin grzebieniasty (skocz grzebieniasty) Jest to gatunek ptaka z rodziny pingwinów. Ma około 50- 70 cm wzrostu i waży 2,5- 4 kg. Żyje w małych (10 gniazd) lub większych (do 1200 gniazd) koloniach w północno-wschodniej części Wyspy Południowej. Jego dietę stanowią: kryl (60%), kałamarnice (20%) i małe ryby (20%). Jest oceniany jako gatunek narażony na wyginięcie z powodu występowania na małym obszarze. Obecna populacja wynosi około 30 000 par lęgowych. - Pingwin żółtooki Jest to gatunek dużego ptaka z rodziny pingwinów, występującego w Nowej Zelandii. Dawniej mylony z pingwinkiem małym. Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju. NOWA ZELANDIA I AUSTRALIA - Pingwinek mały Jest to gatunek średniego, nielotnego ptaka wodnego z rodziny pingwinów, występujący u wybrzeży Nowej Zelandii i Australii. Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju. Czarnogranatowe upierzenie wierzchu ciała płynnie przechodzi w biały spód. Nogi i dziób ciemne, dł. ciała ok. 40 cm, waga ok. 1,1 kg. Biotop stanowią wody otaczające wybrzeża Nowej Zelandii, Australii i Tasmanii. Gniazdo tworzy nora o długości około 50 cm (zdarzają się również metrowe), często w głębi lądu, ukryta w zaroślach lub lesie. W ciągu roku samica wyprowadza jeden lęg, rzadziej dwa, składając w sierpniu-październiku zazwyczaj 2 jaja. Jaja wysiadywane są przez okres około 5 tygodni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 8 tygodniach. Żywią się drobnymi rybami, głowonogami i skorupiakami.. Głównym zagrożeniem są drapieżne ssaki, takie jak psy i koty.
- Pingwin magellański Jest to średniej wielkości pingwin z czarnym dziobem. Głowa w większości czarna (z wyjątkiem białej pętli biegnącej od nasady dzioba ponad okiem przez boki szyi do gardła). Wierzch ciała czarno - szary. Na piersi szeroka, czarna przepaska, poniżej wąski, czarny pas, idący wzdłuż boków ku nogom. Reszta spodu ciała w większości biała. Mierzy - 71 cm Żyje u wybrzeży Pacyfiku i Atlantyku. Występuje głównie na południe od pingwina peruwiańskiego, lecz w zimie przesuwa się na północ i wtedy ich zasięgi pokrywają się częściowo ze sobą.
- Pingwin peruwiański (pingwin Humboldta) Jest to średniej wielkości pingwin z potężnym, czarnym dziobem. Głowa czarna, z wąskimi i białymi brwiami schodzącymi na boki szyi i łączącymi się poniżej gardła. Szeroki, czarny pas ciągnie się od górnej części piersi przez boki ku nogom; poza tym spód ciała biały. Wierzch ciała czarny. Mierzy ok. 68 cm. Zamieszkuje pacyficzne wybrzeża Peru i Chile. Podobny gatunek do pingwina magellańskiego. GALAPAGOS - Pingwin równikowy Dorosłe osobniki mają wierzch ciała czarny, spód biały. Przy brzegu białej plamy na spodzie biegnie szeroki czarny pas. Cienki biały pas otacza boki głowy. Długość ciała ok. 40- 45 cm, waga ok. 1,6- 2,5 kg. Zamieszkują skaliste wybrzeża morskie. Żywią się różnorodnymi zwierzętami wodnymi, prawdopodobnie głównie drobnymi rybami. Polują stadami, często wraz z kormoranami nielotnymi. Żyją w koloniach. W ciągu roku samica wyprowadza jeden lęg, składając z czterodniowym odstępem dwa jaja. Jaja wysiadywane są przez okres 38-40 dni przez obydwoje rodziców. Zwykle przeżywa tylko jedno pisklę, które pierzy się w wieku 30 dni, a opuszcza gniazdo po 60-65 dniach. Rolę gniazda pełni zagłębienie w skałach. Gatunek chroniony. AFRYKA (RPA, NAMIBIA) - Pingwin Toniec Jest jedynym gatunkiem pingwinów zamieszkującym Afrykę. Ich masa ciała dochodzi do 5 kg. Ubarwienie jest czarno-białe. Na białej klatce piersiowej widoczne są czarne plamki, których układ jest charakterystyczny dla każdego osobnika (są odpowiednikiem linii papilarnych u człowieka). Posiadają silny, lekko zakrzywiony dziób i zamieszkują skaliste wybrzeża morskie. Żywią się rybami (głównie sardynkami i sardelami). Żyją w koloniach. Pingwiny tońce nurkują nawet na głębokość 130m, w wodzie poruszają się z szybkością 20km/h. Są nielotami, a skrzydeł używają jako napędu przy pływaniu i nurkowaniu. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 4 lat. Samice składają 1-2 jaja (w 2007 po raz pierwszy w naszym zoo jedna samica zniosła aż 3 jaja). Po ok. 40 dniach inkubacji wykluwają się młode, którymi zajmują się rodzice. 7. Na zakończenie nauczyciel bibliotekarz rozdaje uczniom test sprawdzający ilość zapamiętanych wiadomości: Pingwin cesarski .......... Pingwin maskowy .......... Skocz skalny ........... Pingwinek mały ........... Pingwin toniec ........... Pingwin Adeli .......... Pingwin magellański ......... Pingwin równikowy ......... Pingwin białobrewy ..........
WYMIEŃ PRZYNAJMNIEJ NAZWY 3 OBSZARÓW, NA KTÓRYCH WYSTĘPUJĄ PINGWINY ....................................................... ....................................................... ........................................................
KTÓRE CECHY PINGWINA ŚWIADCZĄ O JEGO PRZYSTOSOWANIU DO WARUNKÓW, W KTÓRYCH ŻYJE. WYMIEŃ PRZYNAJMNIEJ 5 CECH ....................................................... ....................................................... ....................................................... ...................................................... ........................................................ |
||
Osobliwości świata przyrody - pingwiny. Scenariusz zajęć z wykorzystaniem multimediów dla klas gimnazjalnych / Sylwia Kubicka // W: Warsztaty Bibliotekarskie [Dokument elektroniczny] / red. nacz. Wiesława Olczykowska. - Czasopismo elektroniczne. - Nr 3-4/2009 (31/32) grudzień. - Piotrków Trybunalski : Biblioteka Pedagogiczna, 2009. - Tryb dostępu: http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/2009/3-4/090316.htm. - ISSN 1732-7008 |