Charakterystyczną cechą zasobów World Wide Web jest ich niejednorodność. Odnosi się to do treści tam publikowanych, ale również do formy, jaką przybierają i w jakiej są wyświetlane na ekranach monitorów internautów. Ta charakterystyczna cecha tego środowiska informacyjnego jest jedną z głównych przeszkód, która uniemożliwia pełne skatalogowanie jego zasobów. Wraz z rozwojem WWW pojawiły się również tendencje do jego opisania i zaindeksowania. Do chwili obecnej żadnego projektu nie można uznać za ostatecznie skończony, więcej - nawet za obiecujący. Bibliotekarze, ale przede wszystkim grupy zainteresowane pozyskiwaniem informacji od użytkowników (najczęściej w celach komercyjnych), wraz z pojawieniem się koncepcji Web 2.0 oddali internautom narzędzie do katalogowania zasobów World Wide Web. Narzędzie to, dotychczas zarezerwowane dla bibliotekarzy, nie wytrzymało zderzenia heterogenicznym i rozproszonym zasobem informacyjnym WWW i musiało zostać zreformowane.
    Tagowanie - to nic innego jak katalogowanie, indeksowanie czy kategoryzacja, ale w odniesieniu do zasobów internetowych i, co najważniejsze, wykonywane przez użytkowników. W dotychczasowym modelu:

                 kataloger(bibliotekarz) -> dokument -> opis -> użytkownik

został "podmieniony" pierwszy element. Wykwalifikowanego i obiektywnego bibliotekarza zastąpił niewykwalifikowany i subiektywny internauta:

                 internauta -> dokument -> opis -> użytkownik

     Elementy tagowania można znaleźć w serwisach komercyjnych (np. sklepach internetowych), społecznościowych (np. www.wykop.pl), ale również w internetowych katalogach bibliotecznych (niestety, jeszcze nie w Polsce). Polega to na takiej konstrukcji interfejsu graficznego serwisu internetowego, która umożliwia dodawanie przez użytkowników opisów przeglądanych pozycji, najczęściej za pomocą słów kluczowych. Te, w zależności od budowy serwisu, przechowywane są wraz obiektami cyfrowymi (np. produktami w sklepach internetowych, opisami bibliograficznymi książek w katalogach bibliotecznych, zdjęciami cyfrowymi w internetowych albumach) i udostępniane innymi internautom.
    Dla typowego serwisu internetowego w postaci księgarni internetowej udostępniającej funkcję tagowania, proces ten może wyglądać następująco. Użytkownik odnajduje w katalogu, np. książkę pt. "Przedział dla pań" Anity Nair. Opis w księgarni uwzględnia z pewnością jej cechy formalne oraz cenę a także ewentualne streszczenie. Udostępniona opcja tagowania pozwala internaucie na dodatkowe opisanie pośrednio książki, a bezpośrednio jej opisu w bazie danych księgarni. W tym celu w odpowiednim polu w opisie dodaje swoje słowa kluczowe, np. powieść indyjska, powieść dla kobiet, kuchnia indyjska, warte przeczytania, powieść XX w. W ten sposób wysłane tagi wzbogacają informacyjnie charakterystykę książki w bazie księgarni i pomagają innym użytkownikom podjąć decyzję o zakupie lub poszukaniu książki w bibliotece. Jednocześnie są dołączane do tagów nadanych tej książce przez innych użytkowników. Stanowią dodatkowe możliwości odnalezienia tej książki według formy nadanych słów kluczowych.

 

 

     Tagowanie nazywane jest często "tanimi metadanymi".[1] Wykonanie poprawnego opisu bibliograficznego wraz z opisem rzeczowym dokumentu jest czasochłonne i wymaga przygotowania osoby sporządzającej. W tagowaniu koszt opisu obiektów cyfrowych w WWW przeniesiony jest na wykonującego to użytkownika. W sytuacji, w której tagowanie wykonywane jest przez grupę internautów, proces ten nabiera wymiaru społecznego. Dlatego też, wspominając o tagowaniu, stosuje się także wyrażenia: społeczne klasyfikowanie, tagowanie kolaboracyjne, społeczne indeksowanie, folksonomie.
    Oddanie indeksowania WWW w ręce internautów z pewnością zdemokratyzowało proces katalogowania jego zasobów. Tagowanie opisywane jest nawet w kategoriach rewolucji epistemologicznej.[2] Polega to na rozumieniu zbioru tagów (czyli haseł nadawanych przez internautów) dla obiektu cyfrowego jako obrazu mnogich jego interpretacji w umysłach internautów. Odinstytucjonalizowanie tagowania spowodowało sytuację, w której każda opinia użytkownika o scharakteryzowanym przez niego zasobie cyfrowym ma równy status.
    Z drugiej strony pojawiły się poważne obawy o obiektywizm takich opisów i uleganie wpływom komercyjnym. Można postawić pytanie: dla kogo tagujemy? W imię czyich interesów? Czy realizujemy przez to cele indywidualne czy też społeczne? Demokratyzacja tagowania - to także równe traktowanie opinii ekspertów i amatorów, np. o produkcie w sklepie internetowym. Serwisy internetowe dające możliwość tagowania rzadko stosują kontrolę słów kluczowych do tego używanych. Dlatego też zbiór tagów nadanych przez jego użytkowników reprezentuje ich prywatne słownictwo. Jest ono często nacechowane emocjonalnie, subiektywne oraz zbudowane z wyrażeń charakterystycznych dla danej grupy społecznej.
Do charakterystycznych cech tagowania należą:[3]
- szybkość - utworzenie opisu zajmuje zdecydowanie mniej czasu niż opisu rzeczowego w katalogu bibliotecznym z wykorzystaniem języka informacyjno-wyszukiwawczego. Polega na przypisaniu obiektowi cyfrowemu etykiet w postaci słów kluczowych;
- elastyczność - polega tutaj na możliwości odwzorowania obok wartości informacyjnej również swojego nastawienia emocjonalnego względem obiektu cyfrowego (np. drogi, tani, nudny, interesujący);
- prostota - wpisanie słowa kluczowego - tagu i wysłanie go za pomocą kliku kliknięć - to cała procedura tagowania;
- społeczny charakter - tagi są widoczne dla innych użytkowników oraz uzupełniane przez nich;
- wielowymiarowość - umożliwiają charakterystykę obiektu cyfrowego z wielu perspektyw, włącznie z pełną subiektywizacją opisu;
- brak kontroli - zazwyczaj forma tagów nie jest kontrolowana.
Do najczęściej spotykanych rodzajów tagów pojawiających się w opisach internautów należą:[4] [5]
- opisowe - obiektywnie charakteryzujące, np. treść obiektu cyfrowego,
- formalne - wskazujące na sposób utrwalenia informacji (np. mp3, blog),
- własność/źródło - wskazujące na autora, miejsce publikacji, ewentualnie na prawa autorskie do obiektu (np. newsweek, Adam_nowak),
- opinie - wyrażające subiektywne odczucia użytkownika o obiekcie cyfrowym,
- autoodniesienia - np. moje koncerty, książki przeczytane, moje albumy,
- organizujące - np. do przeczytania, do zrobienia, do obejrzenia.
    Najważniejsze dla koncepcji tagowania jest przyjęcie myślenia w kategoriach użytkownik - zasoby - tagi. Taka perspektywa wyznacza kierunki interakcji pomiędzy użytkownikami a serwisami internetowymi.
    Tagowanie jest sposobem na katalogowanie treści cyfrowych, które ma zastosowanie w różnych sferach działalności internautów w środowisku sieciowym. Wykorzystuje się je, np.:
- w serwisach i programach komputerowych do zarządzania informacją osobistą, np. Copernic Desktop Serach, Google Desktop Search[6],
- w narzędziach społecznego tagowania[7], np. internetowe albumy fotograficzne (flickr.com, fotka.pl), zakładkach internetowych (www.connotea.org, http://del.icio.us),
- w gromadzeniu i współdzieleniu obiektów cyfrowych, np. filmów video (youtube.com), plików dźwiękowych (www.lastfm.pl), prezentacji multimedialnych (www.slideshare.net),
- w elektronicznym handlu (sklepy internetowe).
    Zagadnienia tagowania są niezwykle interesujące również z bibliotekarskiego punktu widzenia. Niestety, w polskim piśmiennictwie poświęcono temu tematowi niewiele uwagi. Wśród anglojęzycznych publikacji starano się zbadać, np. możliwości połączenia klasyfikacji i tagowania[8] a także analizy tagów pod kątem ich budowy i porównania ze słowami kluczowymi[9]. Tagowanie jest z pewnością społecznym wymiarem katalogowania zasobów WWW, obok którego w szczególności bibliotekarze nie mogą przejść obojętnie. Dotyczy to przede wszystkim udostępnienia zasobów katalogów bibliotecznych dla społecznego klasyfikowania. Konieczna jest jednak zmiana myślenia zarówno w kwestiach projektowania elektronicznych katalogów bibliotecznych, jak i przede wszystkim dopuszczenia do świadomości bibliotekarzy możliwości funkcjonowania innych, równorzędnych i być może subiektywnych charakterystyk w katalogu bibliotecznym.

Przypisy:
[1] Gene, S. Tagging. People Power Metadata for the Social Web. New York : New Riders, 2008. ISBN 13 978-0-321-52917-6
[2] Tamże.
[3] Tamże.
[4] Tamże, s. 67.
[5] Voss, J. Tagging, Folksonomy & Co - Renaissance of Manual Indexing? [online]. Dostępny w World Wide Web: http://arxiv.org/abs/cs/0701072
[6] Roszkowski, M. Wybrane narzędzia zarządzania informacją osobistą. Warsztaty Bibliotekarskie, 2007, nr 2-3. Dostępny w World Wide Web: http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/2007/2-3/070205.htm
[7] Roszkowski, M. Folksonomia jako narzędzie społecznego tagowania. Warsztaty Bibliotekarskie, 2007, nr 4. Dostępny w World Wide Web: http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/2007/4/070404.htm
[8] Golub, K; Jones, C; Lykke Nielsen, M; Matthews, B; Moon, J; Tudhope, D. Enhancing social tagging with a knowledge organization system. ALISS, 2008, vol 3, nr 4, July 2008, s. 13-16
[9] Spiteri, L. Structure and Form of Folksonomy Tags: The Road to the Public Library Catalogue. Webology, 2007, vol. 4, nr 2. Dostępny w World Wide Web: http://www.webology.ir/2007/v4n2/a41.html