Skontrum zbiorów - to kontrola zbiorów bibliotecznych, zwana również inwentaryzacją lub rewizją zbiorów. Podstawę prawną stanowi : Rozporządzenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 5 listopada 1999 roku w sprawie zasad ewidencji materiałów bibliotecznych.

Skontrum zbiorów bibliotecznych ma na celu :

. porównanie stanu faktycznego zbiorów z zapisami w księgach inwentarzowych, danymi w bazach komputerowych i/lub protokołami ubytków;

. stwierdzenie i wyjaśnienie różnic miedzy stanem faktycznym a zapisami ewidencyjnymi oraz ustalenie braków względnych i bezwzględnych;

. wyciągniecie wniosków zapobiegających przyszłym brakom, opracowanie strategii uzupełniania zbiorów o brakujące materiały.

Podstawa prawna określa częstotliwość przeprowadzania kontroli i tak skontrum powinno być przeprowadzane:

. co najmniej raz na pięć lat - w bibliotekach z wolnym dostępem do półek;

. co najmniej raz na 10 lat - w bibliotekach o innym systemie udostępniania (np. zamknięty magazyn), których zbiory nie przekraczają 100 tys. jednostek ewidencyjnych;

. w sposób ciągły - w bibliotekach o innym systemie udostępniania (np. zamknięty magazyn), których zbiory przekraczają 100 tys. jednostek ewidencyjnych;

. w sytuacjach wyjątkowych: kradzież, zalanie zbiorów, zmiana na stanowisku bibliotekarza odpowiedzialnego za zbiory, likwidacja biblioteki.

Organizacja skontrum powinna się rozpocząć od zaplanowania ewentualnych dni wolnych od pracy biblioteki i powołania komisji. Regulamin działania, skład i zadania komisji ustala lub zatwierdza dyrektor w odpowiednim zarządzeniu. W skład komisji powinny wejść co najmniej 2 osoby: przewodniczący (którym nie może być bibliotekarz ani pracownik księgowości) oraz członek. Przy zmianie na stanowisku kierownika biblioteki lub pracownika odpowiedzialnego za zbiory członkiem komisji nie może być osoba przekazująca zbiory - powinna ona natomiast obserwować i być do dyspozycji komisji w trakcie przeprowadzania kontroli.

Przebieg i metoda skontrum jest uzależniona od wielkości zbiorów, ich organizacji i ustawienia. Najłatwiejszą metodą na pewno będzie zastosowanie programu komputerowego. W wielu bibliotekach skontrum elektroniczne jest już regułą. Należy jednak pamiętać o przygotowaniu dokumentacji bibliotecznej, tj. ksiąg inwentarzowych, rejestrów ubytków oraz protokołów. Często słyszę pytania : Co zrobić, gdy inwentarze niekompletne, w inwentarzach są puste strony; brak rejestru ubytków; książki wykreślone z inwentarzy stoją na półkach? Skontrum jest świetnym momentem na wyprowadzenie i uporządkowanie wszelkich nieprawidłowości. Dla nas bibliotekarzy -to swoisty sprawdzian, co się dzieje z naszym księgozbiorem.

Podane wiadomości można poszerzyć w:
1. Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław 1976
2. Rozporządzenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 5 listopada 1999 roku w sprawie zasad ewidencji materiałów bibliotecznych . Dziennik Urzędowy 1999 nr 93, poz. 1077
3. MACIEJEWSKA A.: Sposób na skontrum. Biblioteka w Szkole, 2007, nr 4, s. 12-13
4. MILEWSKA B.: Skontrum z Excelem - jeszcze raz. Biblioteka w Szkole, 2007, nr 11, s 3-5.
5. Ewidencja materiałów bibliotecznych : prawne regulacje / [red. tomu Lucjan Biliński]. Warszawa : Wydaw. SBP, 1999
6. SANIEWSKA D. : Vademecum nauczyciela bibliotekarza 2007. Warszawa: Sukurs, 2010
7. SANIEWSKA D .: Vademecum współczesnego nauczyciela bibliotekarza. Warszawa : Sukurs, 2011
8. Juhanowicz U. [i in.]: Poradnik nauczyciela bibliotekarza. Warszawa : Programowanie Komputerów, 2006
9. http://www.nettax.pl/dzienniki/du/2008/205/poz.1283.htm
10. http://www.bp.ostroleka.pl/testowy/pdf/Skontrum.pdf