Temat: Bohaterowie książek Kornela Makuszyńskiego.  

Cele:
ogólny: Poznanie postaci występujących w powieściach Kornela Makuszyńskiego.
szczegółowe:
po lekcji uczeń potrafi:

• wymienić bohaterów powieści Kornela Makuszyńskiego;
• rozpoznać utwór, z którego pochodzi czytany fragment;
• wymienić tytuły utworów, z których pochodzą omawiani bohaterowie.  

Metody: pogadanka, pokaz, ćwiczenia praktyczne

Formy: indywidualna, zbiorowa

Środki, materiały, narzędzia dydaktyczne:
Książki Kornela Makuszyńskiego:

• "Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki";
• "Przygody Koziołka Matołka";
• Awantura o Basię";
• "Szaleństwa panny Ewy";
• "Szatan z siódmej klasy";
• "O dwóch takich, co ukradli księżyc";

Książka: Janusz Zdebski: "Stary cmentarz w Zakopanem".
3 karty pracy - malowanki przedstawiające bohaterów z powieści Kornela Makuszyńskiego;
kredki.

Przebieg zajęć:  

1. Nauczyciel prowadzi z dziećmi pogadankę:
- w jakim celu przychodzimy do biblioteki?
(wypożyczać książki)
- po co wypożyczamy książki?
(dla ciekawych histori, przygód; różnorodnych informacji; pięknych ilustraji)
- Wymieńcie mi swoich ulubionych autorów

2. Dzisiaj będziemy rozmawiać o jednym z autorów piszących książki dla dzieci i młodzieży
Nauczyciel pokazuje zdjęcie Kornela Makuszyńskiego i pyta o nazwisko tego autora, a następnie podaje uczniom kilka informacji o nim:
- Urodził się w 1884 roku w Stryju , a zmarł w 1953 roku w Zakopanem.
- Wielki miłośnik Tatr i Zakopanego. Od 1931 roku Honorowy Obywatel miasta Zakopanego.
- Autor książek dla dzieci i młodzieży, jak również dorosłych.

• Pochowany na Pęksowym Brzyzku (nauczyciel pokazuje dzieciom zdjęcie ciekawego architektonicznie grobu Kornela Makuszyńskiego)

3. Nauczyciel zwraca się do dzieci z prośbą, aby zgadły, z jakiej książki pochodzi fragment przeczytany przez nauczycielkę oraz kto jest bohaterem tej książki
- "Przygody Koziołka Matołka"
Rozmowa nauczycielki z dziećmi na temat bohatera.
Koziołek Matołek - to bohater 120 przygód opisanych przez Kornela Makuszyńskiego i ilustrowanych przez Mariana Walentynowicza.
Koziołek Matołek stał się sławny dzięki ciekawości świata, odwadze i niemałemu sprytowi. Z każdej niebezpiecznej przygody potrafił wyjść cało.
Koziołek, ze swą małą, kozią bródką oraz równie małą wiedzą i rozumem, budził sympatię poczciwym wyrazem "twarzy". Każdy starał się mu pomóc.
Dzielny koziołek, wysłany przez kozy, podjął się trudnej misji. Miał dotrzeć do Pacanowa i sprawdzić na miejscu, czy tam rzeczywiście kozy kują. Nie wiedząc, gdzie to miasto leży, szedł okrężną drogą, z czego nie zdawał sobie sprawy.
Przy okazji miał wiele przygód, min. uwolnił dzieci uwięzione przez Babę Jagę, wystrzelono go z armaty, na Księżycu odwiedził Twardowskiego, w pudle od herbaty zajechał do Bombaju, a potem wybrał się do Ameryki. Wreszcie dotarł do Pacanowa i przekonał się, że kóz tu nie kują, tylko Kozami zwą się kowale.
Koziołek tą pomyłką się nie martwił. Zwiedził przecież kawał świata, stał się sławny. Tak zasmakował w podróżach, że wyruszył do Afryki.
Powstała seria filmów o Koziołku Matołku, które pokazywane były w telewizyjnych dobranockach.
- Dlaczego autor nazwał Koziołka "Matołkiem"?

4. Nauczycielka zwraca się do dzieci z prośbą, aby zgadły, jakiej z książki pochodzi fragment przeczytany przez nią oraz kto jest bohaterem tej książki
- "Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki"
Rozmowa z dziećmi na temat bohaterów omawianej książki.
Małpka Fiki-Miki i Murzynek Goga-Goga - to bohaterowie cyklu obrazkowych historyjek autorstwa Kornela Makuszyńskiego i Mariana Walentynowicza.
Małpka straciła swoją mamę, gdy tę pożarł wąż. Zaopiekował się nią Murzynek Goga-Goga. Mali bohaterowie - małpa Fiki-Miki i Murzynek Goga-Goga, przebywają wielki szlak, z Arabii do Polski, aby odwiedzić Koziołka Matołka. Przeżywają oni dużo przygód w czasie tej podróży, odwiedzają Koziołka Matołka i jego żonę, a potem wracają do Afryki.

5. Następnie nauczycielka rozdaje karty pracy dzieciom - malowanki przedstawiające małpkę Fiki-Miki z mamą. Dzieci mają dorysować samodzielnie banany i pięknie pokolorować malowanki.

6. Nauczycielka przedstawia krótkie charakterystyki innych bohaterów książek Kornela Makuszyńskiego, jednoczenie pokazując książki, w których występują.

"O dwóch takich, co ukradli księżyc"

Jacek i Placek - piegowate bliźniaki, które przyszły na świat w miejscowości Zapiecek.
Od najmłodszych lat bliźniaki dawały się we znaki otoczeniu. Wrzeszczały na całą okolicę, strasząc ludzi i zwierzęta. Gdy podrosły, biły się między sobą, wszczynając kłótnie z byle powodu. Również w szkole były z nimi same kłopoty, aż w końcu nauczyciel kazał im się trzymać od niej z daleka. Chłopcy bez serca i rozumu, nie współczuli rodzicom, nie pomagali im przezwyciężyć biedy. Dokuczali matce, nie tylko nie wyręczali jej w pracy, ale także się z niej śmiali, że za ciężko pracuje. Pewnego dnia zabrali matce ostatni bochenek chleba i poszli szukać kraju, gdzie nie trzeba pracować. Ale pracowali ciężko u czarodzieja. Napatrzyli się wiele na różne trudne sytuacje. Wałęsali się po świecie, odnaleźli rozum i miłość. Zatęsknili do matki. Porwali skarby zbójom i odmienieni, z majątkiem powrócili do matki. W 1962 roku nakręcono film w reżyserii Jana Batorego. W 1985 roku powstała rysunkowa wersja przygód Jacka i Placka, z muzyką rockową w wykonaniu zespołu "Lady Pank".

"Szatan z siódmej klasy"

Adam Cisowski - 17 latek, który cieszył się sławą najbystrzejszego ucznia w szkole. Potrafił rozwikłać najtrudniejsze zagadki. Był bardzo bystrym chłopcem.
Myślał powoli, rozważnie, bez pośpiechu. Nigdy nie tracił cierpliwości, nie unosił się gniewem. Był pogodnym, serdecznym kolegą, wesołym i uśmiechniętym, uczynnym i współczującym.
Profesor Gąsowski - historyk i nauczyciel Adasia poznał się pewnego dnia na jego zdolnościach detektywistycznych. Polubił on chłopca. Adaś odkrył bezbłędnie pomyłkę profesora w jego wypracowanym od lat systemie wywoływania uczniów do odpowiedzi. Wtedy profesor Gąsowski nazwał go "szatanem, bratem diabła i bliskim kuzynem czarownicy".
Adam Cisowski został zaproszony przez profesora do spędzenia wakacji na wsi z rodziną nauczyciela, w celu rozwikłania zagadki pewnych tajemniczych drzwi, którą to zagadkę bohater rozwikłał.
W 1960 roku powstał film w reżyserii Marii Kaniewskiej z popularną piosenką autorstwa Ludwika Jerzego Kerna: "Lato, lato..."

"Awantura o Basię"

Basia - to 5 - letnia dziewczynka, która matkę straciła w wypadku samochodowym, a ojciec wyjechał na wyprawę geologiczną do Ameryki Południowej i słuch o nim zaginął.

Dziewczynka jechała samotnie pociągiem do Warszawy. Na szyi miała tabliczkę ze słabo czytelnym adresem. Na dworcu nikt na Basię nie oczekiwał. Zaopiekował się nią współtowarzysz podróży - aktor. Razem ze swym kolegą, artystą - malarzem, błędnie odczytali adres i zamiast do przyjaciółki mamy odprowadzili Basię do samotnego pisarza. Nie znał on dziewczynki, ale mała podbiła jego serce i zadomowiła się u niego na dobre. Kiedy malarz odnalazł przyjaciółkę matki, pisarz nie chciał już dziecka oddać. Ksiądz poradził, aby w miesiące parzyste Basia przebywała u pisarza, a w nieparzyste - u przyjaciółki matki.

Został nakręcony film w reżyserii Marii Kaniewskiej o tym samym tytule.

"Szaleństwa panny Ewy"

Ewa Tyszowska - 15 letnia dziewczyna, która charakteryzowała się prześlicznym uśmiechem. Nieco egzaltowana, śmiała i zuchwała, przedsiębiorcza, energiczna, bystra i inteligentna, znała wiele sposobów zdobywania ludzkich serc.
Szalona panna namiętnie lubiła uszczęśliwiać otoczenie, wtrącając się w życie sąsiadów nieproszona. Ewa - czarodziejka przywróciła chęć do życia zdziwaczałemu Mudrowiczowi, ocaliła Zosię, uratowała domek pani Zawidzkiej, ożeniła młodego malarza zgodnie z jego marzeniami. Dokonała tych "szaleństw" w czasie nieobecności ojca, który - będąc sławnym bakteriologiem - wyjechał służbowo do Chin na półtora roku. Ewa, nie mając już matki, kochała go podwójnie. Oboje bardzo się przyjaźnili.
W 1984 roku, na podstawie powieści, powstał film pod tym samym tytułem, w reżyserii Kazimierza Tarnasa.

7. Nauczycielka, po zaprezentowaniu postaci Basi i Ewy Tyszowskiej, rozdaje uczniom karty pracy - malowanki przedstawiające Basię i Ewę, które dzieci mają pięknie pokolorować.

8. Na zakończenie nauczycielka prosi uczniów o wymienienie wszystkich bohaterów, o których była mowa na zajęciach.

Bibliografia:
1. NOWY słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Red. nauk. Krystyna Kuliczkowska, Barbara Tylicka. warszawa: "Wiedza Powszechna", 1979. S. 341-344
2. TYLICKA Barbara Bohaterowie naszych książek. Przewodnik po literaturze dla dzieci i młodzieży. Łódź: Wydaw. LITERATURA, 1999
3. ZDEBSKI Janusz Stary cmentarz w Zakopanem. Przewodnik biograficzny. Wyd. 2 popr. i uzupe. Warszawa; Kraków : Wydaw. PTTK "Krak", 1986